ngu van 7 hk2

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

*Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tiếp nhận văn bản

- Mục tiêu: HS đọc bài, tìm hiểu nội dung của tục ngữ về thiên nhiên và lđsx. Đặc điểm hình thức của tục ngữ lđsx.

- Phương pháp, kĩ thuật dạy học: Vấn đáp, giải thích, thuyết trình, thảo luận nhóm; kĩ thuật động não.

- Thời gian: 30 phút

Hs theo dõi chú thích* sgk.

?Tục ngữ là gì? 

*GV giảng thêm về đặc điểm của tục ngữ.

- Tục ngữ là câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, đúc kết những bài học của nhân dân về:

 + Quy luật của thiên nhiên.

 + Kinh nghiệm lao động sản xuất.

 + Kinh nghiệm về con người và xã hội.

- Những bài học kinh nghiệm về quy luật thiên nhiên và lao động sản xuất là nội dung quan trọng của tục ngữ.

Hướng dẫn đọc: Giọng điệu chậm rãi, rõ ràng, chú ý các vần lưng, ngắt nhịp ở vế đối trong câu hoặc phép đối giữa 2 câu.

*Giải thích từ khó.

?Có thể chia 8 câu tục ngữ trong bài thành mấy nhóm?

- Câu 1->4: Tục ngữ về thiên nhiên; 

- Câu 5->8: Tục ngữ về lao động sản xuất.

*Hs đọc lại 4 câu tục ngữ đầu. 

?Bốn câu này có điểm chung gì?

?Câu tục ngữ số 1 sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào?  

-> Cách nói thậm xưng, phép đối xứng, gây ấn tượng.

? Tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó là gì?

?Bài học được rút ra từ ý nghĩa câu tục ngữ này là gì? 

HS đọc câu 2

?Câu tục ngữ có mấy vế, nghĩa của mỗi vế là gì và nghĩa của cả câu là gì? 

?Kinh nghiệm được đúc kết từ hiện tượng này là gì?

?Trong thực tế đời sống kinh nghiệm này được áp dụng như thế nào? 

- Biết thời tiết để chủ động bố trí công việc ngày hôm sau. Tuy nhiên vì dựa trên kinh nghiệm cho nên không phải lúc nào cũng đúng.

*Hs đọc câu 3.

? Câu 3 có mấy vế, em hãy giải nghĩa từng vế và nghĩa cả câu? 

? Kinh nghiệm được đúc kết từ hiện tượng ráng mỡ gà là gì?

? Dân gian không chỉ trông ráng đoán bão, mà còn xem chuồn chuồn để báo bão. Câu tục ngữ nào đúc kết kinh nghiệm này? 

- Tháng 7 heo may, chuồn chuồn bay thì bão.

*Hs đọc câu 4.

? Câu tục ngữ có ý nghĩa gì? 

- Kiến bò ra nhiều vào tháng 7, thì tháng 8 sẽ còn lụt

? Kinh nghiệm nào được rút ra từ hiện tượng này?

? Dân gian đã trông kiến đoán lụt, điều này cho thấy đặc điểm nào của kinh nghiệm dân gia? 

? Bài học thực tiễn từ kinh nghiệm dân gian này là gì? 

- Phải đề phòng lũ lụt sau tháng 7 âm lịch.

*Hs đọc câu (5 -> câu 8).

? Bốn câu tục ngữ này có điểm chung là gì?

? Câu 5 có mấy vế, giải nghĩa  từng vế và giải nghĩa cả câu?

? Em có nhận xét gì về hình thức cấu tạo của câu tục ngữ này? Tác dụng của cách cấu tạo đó là gì?

? Kinh nghiệm nào được đúc kết từ câu tục ngữ này?

*Hs đọc câu 6.

? Câu tục ngữ này xác định tầm quan trọng hay lợi ích của việc nuôi cá, làm vườn, trồng lúa? 

- Chỉ thứ tự lợi ích của các nghề đó.

? Kinh nghiệm sản xuất được rút ra từ đây là kinh nghiệm gì? 

- Nuôi cá có lãi nhất, rồi mới đến làm vườn và trồng lúa.

? Trong thực tế, bài học này được áp dụng như thế nào?

- Nghề nuôi tôm, cá ở nước ta ngày càng được đầu tư phát triển, thu lợi nhuận lớn. Nhưng không phải ở đâu cũng nuôi được, chúng ta phải dựa vào hoàn cảnh cụ thể để phát triển các nghề phù hợp mang lại hiệu quả kinh tế cao.

*Hs đọc câu 7.

? Nghĩa của câu tục ngữ là gì?

- Thứ tự quan trong của các yếu tố trong nghề trồng lúa: nước, phân, công chăm sóc và giống.

? Câu tục ngữ có sử dụng biện pháp nghệ thuật gì, tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó? 

? Bài học kinh nghiệm được đúc kết từ câu tục ngữ này là gì?

- Nghề làm ruộng phải đảm bảo đủ 4 yếu tố trên có như vậy thì lúa mới tốt.

*Hs đọc câu 8.

? Ý nghĩa của câu tục ngữ này là gì? 

? Hình thức diễn đạt của câu tục ngữ này có gì đặc biệt, tác dụng của hình thức đó?

? Câu tục ngữ cho ta kinh nghiệm gì?

*GV tổng kết các nội dung của tục ngữ.

*Hs đọc ghi nhớ.

*HS thảo luận nhóm: Sưu tầm những câu tục ngữ nói về thiên nhiên và lao động sản xuất. 

*GV hướng dẫn hs học bài cũ và soạn bài mới.? Thế nào là tục ngữ ?

- HS : Trả lời như phần chú thích 

* SGK/3

I. Tìm hiểu chung văn bản:

1. Khái niệm tục ngữ: (Sgk/tr4)

2. Bố cục : 2 phần

3. Chủ đề: Thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về tự nhiên, về lao động sản xuất.

II. Đọc - hiểu văn bản:

1. Tục ngữ về thiên nhiên:

Câu 1: 

“Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, 

   Ngày tháng mười chưa cười đã tối.”

-> Cách nói thậm xưng, phép đối xứng, gây ấn tượng.

=>Mùa hè đêm ngắn, ngày dài; mùa đông đêm dài, ngày ngắn.

->Sử dụng thời gian sao cho hợp lí.

Câu 2:  

   “Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.”

-> Hai vế đối xứng: Nhấn mạnh sự khác biệt về sao sẽ dẫn đến sự khác biệt về mưa, nắng. 

->Trông sao đoán thời tiết mưa, nắng, từ đó sắp xếp công việc hợp lí.

Câu 3:

“Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ.”

-> Ẩn dụ, gieo vần lưng 

=> Buổi chiều nếu trên trời xuất hiện ráng màu vàng thì có khả năng sẽ có bão, giúp mọi người có ý thức chủ động giữ gìn nhà cửa.

2.Tục ngữ về lao động sản xuất:

Câu 5:

“Tấc đất, tấc vàng.”

-> Sử dụng câu rút gọn, 2 vế đối xứng, thông tin nhanh, gọn.

=> Giá trị của đất: Đất quý hơn vàng, vì đất nuôi sống con người, đất là nơi người ở, từ đất con người có thể tạo ra nhiều của cải vật chất.

“Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh 

Câu 8:

    “Nhất thì, nhì thục.”

->Sử dụng câu rút gọn và phép đối xứng: Nhấn mạnh hai yếu tố: Thời vụ và công chăm bón, làm đất trong trồng trọt, trong đó yếu tố thời vụ là quan trọng hàng đầu.

3. Tổng kết: Không ít câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất là những bài học quý giá của nhân dân ta.