BỒI DƯỠNG HSG – NLXH
1. Văn nghị luận xã hội là gì?
Văn nghị luận xã hội là những bài văn bàn về xã hội, chính trị, đời sống nói chung. Do đó phạm vi của dạng bài này rất rộng. Nó bao gồm những vấn đề tư tưởng, đạo lí cho đến lối sống, bên cạnh đó một đề văn nghị luận xã hội đôi khi đề cập tới những câu chuyện nổi bật trong cuộc sống hằng ngày.
Hiểu đơn giản, văn nghị luận xã hội là dạng văn yêu cầu viết về vấn đề xã hội. Nó khác với nghị luận văn học ở chỗ, không viết về tác phẩm, nhà văn. Để viết văn nghị luận tốt, học sinh cần rèn luyện 2 kỹ năng: chứng kinh và giải thích.
2. Các dạng đề Nghị luận xã hội thường gặp.
Có hai đạng dề nghị luận xã hội thường xuất hiện:
- Nghị luận về một hiện tượng đời sống: Đó là những hiện tượng, vấn đề xã hội nổi bật đang được xã hội quan tâm. Để làm tốt dạng nghị luận này, yêu cầu học sinh cần có những kiến thức xã hội.
Ví dụ:
- Hiện tượng có tác động tích cực: tiếp sức mùa thi, Mùa hè xanh,....
- Hiện tượng có tác động tiêu cực: bạo lực học đường, chiến tranh,..
- Nghị luận về một mẩu tin tức, báo chí: một đoạn trích, một mẩu tin trên báo,..
- Nghị luận về một tư tưởng đạo lí: Là việc bần luận, đánh giá một vấn đề thuộc lĩnh vực đạo đức, tư tưởng, ..với mục đích hướng học sinh đưa ra quan điểm đúng đắn về những giá trị đạo đức tốt đẹp.
Ví dụ:
- Tư tưởng mang tính nhân văn, đạo đức: lòng dũng cảm, khoan dung, ý chí nghị lực,...
- Tư tưởng không nhân văn: ích kỷ, vô cảm,..
- Nghị luận xã hội về hai mặt tốt xấu trong một vấn đề
- Văn nghị luận xã hội về vấn đề có tính chất bàn luận, trao đổi
- Văn nghị luận xã hội đặt ra trong mẩu truyện nhỏ hoặc đoạn thơ.
Vì sự khác nhau đó nên học sinh cần xác định đúng dạng bài để có hướng giải quyết đúng đắn vấn đề tốt hơn.
3. Các bước làm bài văn nghị luận xã hội
Bước 1: Xác định yêu cầu đề bài
- Đọc kĩ, xác định yêu cầu đề bài để biêt được yêu cầu đặt ra là gì? là nghị luận về hiện tượng đời sống hay một tư tưởng đạo lí.
- Phân biệt yêu cầu của đề là về tư tưởng đạo lí hay đời sống xã hội.
Bước 2: Lập dàn ý
Mục đích:
- Ghi lại những ý cần viết, tránh bỏ sót ý
- Trình bày khoa học, mạch lạc trong một nội dung.
- Chủ động trong việc triển khai các ý chính/ luận điểm của bài viết, tập trung vào những luận điểm quan trọng, tránh trình bày lan man, dài dòng không cần thiết.
Bước 3: Triển khai viết bài chi tiết
- Dựa trên những luận điểm chính đã nêu ở dàn ý, ta có thể viết được một bài văn hoàn chỉnh. Để bài văn có sức hấp dẫn, cần lưu ý một số điểm:
- Tạo sự liên kết giữa các luận điểm, các ý nhằm làm nổi bật đối tượng, nội dung cần nghị luận.
- Đưa những dẫn chứng phù hợp, đảm bảo tính thực tế khách quan.
Lưu ý:
- Dẫn chứng đưa ra cần cụ thể, không lấy dẫn chứng chung chung
- Dẫn chứng người thật, việc thật
- Lồng ghép dẫn chứng vào bài thật khéo léo và phù hợp.
- Lập luận chặt chẽ