Đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong VBTS

HOẠT ĐỘNG GV

NỘI DUNG

HĐ 1: HƯỚNG DẪN HS TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ (25p)

MT: Giúp hs nắm thế nào là đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm; phân biệt được độc thoại, độc thoại nội tâm và tác dụng của chúng.

B 1: Hướng dẫn tìm hiểu bài

Cho hs đọc văn bản sgk trang 176

H: Nêu nội dung của đoạn trích trên?

(Nỗi đau của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc)

Cho hs quan sát ba câu đầu

H: Đây là cuộc trò chuyện của ai nói với ai? Tham gia vào câu chuyện có ít nhất mấy người?

(Những người tản cư nói chuyện với nhau, có ít nhất hai người tham gia vào câu chuyện)

H: Dấu hiệu nào cho biết đây là cuộc trao đổi qua lại giữa các nhân vật?

(Có dấu gạch đầu dòng ở mỗi lượt lời, nội dung hướng vào một chủ đề)

Gv trong văn tự sự, nhân vật thực hiện đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người được gọi là Đối thoại.

H: Đối thoại là gì?

Gv chốt

H: Nội dung của cuộc trò chuyện của những người tản cư cho em biết được điều gì?

(thái độ căm ghét của những người tản cư đối với làng Chợ Dầu)

H: Cuộc trò chuyện của những người tản cư ta thấy được thái độ của họ từ đó em thấy được tâm trạng gì của ông Hai? Điều đó thể hiện qua chi tiết nào?

 (Tâm trạng ngỡ ngàng, hụt hẫng, xấu hổ của ông Hai; thể hiện qua câu “Hà, nắng gớm về nào!”)

H: Như vậy, mục đích chính của nhà văn thực hiện cuộc đối thoại này để thể hiện thái độ của những người tản cư hay khắc họa tâm trạng nhân vật chính?

(Khắc họa tâm trạng nhân vật ông Hai)

H: Từ đó hãy nêu tác dụng của đối thoại?

Gv chốt: Đối thoại trong tự sự khiến câu chuyện như thật, đánh bật tâm lý nhân vật

Cho bài tập: Tìm yếu tố đối thoại và nêu tác dụng trong đoạn văn sau: 

[…] Tôi cất giọng véo von:

                 Cái Cò, cái Vạc, cái Nông

              Ba cái cùng béo, vặt lông cái nào?

                 Vặt lông cái Cốc cho tao

             Tao nấu tao nướng, tao xào, tao ăn.

         Chị Cốc thoạt nghe tiếng hát từ trong đất văng vẳng lên, không hiểu như thế nào, giật nẩy hai đầu cánh, muốn bay. Đến khi định thần lại, chị mới trợn tròn mắt, giường cánh lên, như sắp đánh nhau. Chị lò dò về phía cửa hang tôi, hỏi:

              - Đứa nào cạnh khóe gì tao thế? Đứa nào cạnh khóe gì tao thế? 

         Tôi chui tọt ngay vào hang, lên giường nằm khểnh bắt chân chữ ngũ. Bụng nghĩ thú vị: “Mày tức thì mày cứ tức, mày ghè đầu mày ra cho nhỏ đi, nhỏ đến đâu thì mày cũng không chui nổi vào tổ tao đâu!”

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí, trong Ngữ văn 6, tập hai)

(Đối thoại: “Đứa nào cạnh khóe gì tao thế? Đứa nào cạnh khóe gì tao thế?”; tác dụng thể hiện sự tức giận của chị Cốc)

Gv chốt chuyển: Ngoài đối thoại, nhân vật trong văn tự sự còn nói với chính mình…..

I. ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

1. Tìm hiểu bài

1. Trả lời câu hỏi
2. Có người hỏi:

- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?…

- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!

1. - Hà, nắng gớm, về nào…

- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này!

1. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu...

+ Nói chính mình hoặc ai đó trong tưởng tượng

+ Nói chính mình hoặc ai đó trong tưởng tượng

+ Có ít nhất hai người trò chuyện nhau

+ Có dấu gạch đầu dòng ở mỗi lượt lời

+ Nội dung hướng vào một chủ đề 

+ Phát ra thành lời

+ Có dấu gạch đầu dòng

+ Không phát ra thành lời

+ Không có dấu gạch đầu dòng

       Đối thoại

(Câu chuyện như thật, tạo không khí gần gũi, sinh động; khắc họa tâm lý)   

Độc thoại (thành lời)

Độc thoại nội tâm

(Khắc họa tinh tế tâm lý, tính cách nhân vật)

HOẠT ĐỘNG GV

NỘI DUNG

HĐ 1: HƯỚNG DẪN HS TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ (25p)

MT: Giúp hs nắm thế nào là đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm; phân biệt được độc thoại, độc thoại nội tâm và tác dụng của chúng.

B 1: Hướng dẫn tìm hiểu bài

Cho hs đọc văn bản sgk trang 176

H: Nêu nội dung của đoạn trích trên?

(Nỗi đau của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc)

Cho hs quan sát ba câu đầu

H: Đây là cuộc trò chuyện của ai nói với ai? Tham gia vào câu chuyện có ít nhất mấy người?

(Những người tản cư nói chuyện với nhau, có ít nhất hai người tham gia vào câu chuyện)

H: Dấu hiệu nào cho biết đây là cuộc trao đổi qua lại giữa các nhân vật?

(Có dấu gạch đầu dòng ở mỗi lượt lời, nội dung hướng vào một chủ đề)

Gv trong văn tự sự, nhân vật thực hiện đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người được gọi là Đối thoại.

H: Đối thoại là gì?

Gv chốt

H: Nội dung của cuộc trò chuyện của những người tản cư cho em biết được điều gì?

(thái độ căm ghét của những người tản cư đối với làng Chợ Dầu)

H: Cuộc trò chuyện của những người tản cư ta thấy được thái độ của họ từ đó em thấy được tâm trạng gì của ông Hai? Điều đó thể hiện qua chi tiết nào?

 (Tâm trạng ngỡ ngàng, hụt hẫng, xấu hổ của ông Hai; thể hiện qua câu “Hà, nắng gớm về nào!”)

H: Như vậy, mục đích chính của nhà văn thực hiện cuộc đối thoại này để thể hiện thái độ của những người tản cư hay khắc họa tâm trạng nhân vật chính?

(Khắc họa tâm trạng nhân vật ông Hai)

H: Từ đó hãy nêu tác dụng của đối thoại?

Gv chốt: Đối thoại trong tự sự khiến câu chuyện như thật, đánh bật tâm lý nhân vật

Cho bài tập: Tìm yếu tố đối thoại và nêu tác dụng trong đoạn văn sau: 

[…] Tôi cất giọng véo von:

                 Cái Cò, cái Vạc, cái Nông

              Ba cái cùng béo, vặt lông cái nào?

                 Vặt lông cái Cốc cho tao

             Tao nấu tao nướng, tao xào, tao ăn.

         Chị Cốc thoạt nghe tiếng hát từ trong đất văng vẳng lên, không hiểu như thế nào, giật nẩy hai đầu cánh, muốn bay. Đến khi định thần lại, chị mới trợn tròn mắt, giường cánh lên, như sắp đánh nhau. Chị lò dò về phía cửa hang tôi, hỏi:

              - Đứa nào cạnh khóe gì tao thế? Đứa nào cạnh khóe gì tao thế? 

         Tôi chui tọt ngay vào hang, lên giường nằm khểnh bắt chân chữ ngũ. Bụng nghĩ thú vị: “Mày tức thì mày cứ tức, mày ghè đầu mày ra cho nhỏ đi, nhỏ đến đâu thì mày cũng không chui nổi vào tổ tao đâu!”

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí, trong Ngữ văn 6, tập hai)

(Đối thoại: “Đứa nào cạnh khóe gì tao thế? Đứa nào cạnh khóe gì tao thế?”; tác dụng thể hiện sự tức giận của chị Cốc)

Gv chốt chuyển: Ngoài đối thoại, nhân vật trong văn tự sự còn nói với chính mình…..

I. ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

1. Tìm hiểu bài

1. Trả lời câu hỏi
2. Có người hỏi:

- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?…

- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!

1. - Hà, nắng gớm, về nào…

- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này!

1. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu...

+ Nói chính mình hoặc ai đó trong tưởng tượng

+ Nói chính mình hoặc ai đó trong tưởng tượng

+ Có ít nhất hai người trò chuyện nhau

+ Có dấu gạch đầu dòng ở mỗi lượt lời

+ Nội dung hướng vào một chủ đề 

+ Phát ra thành lời

+ Có dấu gạch đầu dòng

+ Không phát ra thành lời

+ Không có dấu gạch đầu dòng

       Đối thoại

(Câu chuyện như thật, tạo không khí gần gũi, sinh động; khắc họa tâm lý)   

Độc thoại (thành lời)

Độc thoại nội tâm

(Khắc họa tinh tế tâm lý, tính cách nhân vật)