Giáo án dạy thêm - Ngữ văn 9

                                                                                    Ngày soạn: 4 tháng 9 năm 2011

                                                                                 Ngày dạy: 6 tháng 9 năm 2011

                                 CHUYÊN ĐỀ 1:   VĂN THUYẾT MINH

( Thời gian: 3 buổi)

1. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
   1. Phương pháp nêu định nghĩa:

-Giúp học sinh ôn tập lại kiến thức về văn bản thuyết minh.

-Cách làm bài văn thuyết minh ở các dạng bài cụ thể.

-Rèn luyện kỹ năng làm văn thuyết minh.

B- NỘI DUNG:

Buổi  1:   ÔN TẬP LÍ THUYẾT

A. Tóm tắt kiến thức cơ bản:

I-.  Khái niệm: Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong đời sống nhằm cung cấp tri thức về: đặc điểm, tính chất, nguyên nhân…của các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích.

II. Yêu cầu:

- Tri thức trong văn bản thuyết minh phải khách quan, xác thực, hữu ích cho mọi người.

- Văn thuyết minh cần trình bày chính xác, rõ ràng, chặt chẽ, hấp dẫn.

III. Sự khác nhau giữa văn miêu tả và văn thuyết minh:

 * Trong văn bản thuyết minh có thể kết hợp sử dụng yếu tố miêu tả, biện pháp nghệ thuật làm cho đối tượng thuyết minh được nổi bật, hấp dẫn.

IV. Phương pháp thuyết minh:

C©u ®Þnh nghÜa th­êng:

- Cã vÞ trÝ ®øng ë ®Çu bµi, ®Çu ®o¹n.

- Gi÷ vai trß giíi thiÖu.

- Trong c©u ®Þnh nghÜa ta th­êng gÆp tõ " lµ"

- Sau tõ "lµ", ng­êi ta cung cÊp mét ph¸n ®o¸n: qui sù vËt ®­îc ®Þnh nghÜavµo lo¹i cña nã vµ chØ ra ®Æc ®iÓm, c«ng dông riªng.

VD: Giun đất là động vật có  đốt, gồm khoảng 2500 loài, chuyên sống ở vùng đất ẩm.

1. Phương pháp liệt kê:

-KÓ ra hµng lo¹t nh÷ng con sè, nh÷nh vÝ dô, b»ng chøng...

-KÓ ra lÇn l­ît c¸c ®Æc ®iÓm, tÝnh 

chÊt cña sù vËt theo mét trËt tù nµo ®ã

VD: Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người: thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm…

1.  Phương pháp nêu ví dụ:

-Gióp ng­êi ®äc hiÓ râ, hiÓu s©u s¾c b¶n chÊt cña mét sù vËt, mét hiÖn t­îng nµo ®ã

-Trong v¨n b¶n thuyÕt minh, vÝ dô ®­îc xem nh­ lµ b»ng chøng.

 - VÝ dô ph¶i cô thÓ, chÝnh x¸c, kh¸ch quan vµ cã søc thuyÕt phôc.

VD: Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la)

1. Phương pháp dùng số liệu:

-Ph­¬ng ph¸p dïng sè liÖu , con sè gióp ng­êi ®äc h×nh dung ®­îc qui m« cña sù vËt cã biÓu hiÖn ®Æc tr­ng ë sè l­îng.

-Trong v¨n thuyÕ minh , sè liÖu , con sè còng ®­îc xem nh­ lµ b»ng chøng.

- Sè liÖu, con sè ph¶i cô thÓ, chÝnh x¸c, kh¸ch quan

VD: Một tượng phật ở Nhạc Sơn, Tứ Xuyên, Trung Quốc, cao 71m, vai rộng 24m, trên mu bàn chân tượng có thể đỗ 20 chiếc xe con”.

1. Phương pháp so sánh:

-Ph­¬ng ph¸p so s¸nh cã t¸c dông lµm næi bËt b¶n chÊt cña vÊn ®Ò cÇn ®­îc thuyÕt minh.

-So s¸nh ph¶i cô thÓ, chÝnh x¸c vµ cã søc thuyÕt phôc

VD: Biển Thái Bình Dương chiếm một diện tích lớn bằng ba đại dương khác cộng lại và lớn gấp 14 lần diện tích biển Bắc Băng Dương là đại dương bé nhất.

1. Phương pháp phân loại, phân tích:

-Ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i, ph©n tÝch gióp ng­êi ®äc hiÓu  râ rµng, chi tiÕt cÆn kÏ

 - Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch gióp ng­êi ®äc hiÓu ®­îc cÊu t¹o, nguyªn nh©n... cña sù vËt, hiÖn t­îng.

- §èi víi sù vËt ®a d¹ng, nhiÒu c¸ thÓ th× nªn ph©n  ra tõng mÆt mµ tr×nh bµy lÇn l­ît

 - Cµng cã hiÓu biÕt, kiÕn thøc, cµng ph©n tÝch tèt.

- Ph©n tÝch ph¶i s¾c bÐn, ®Çy ®ñ, kh¸ch quan.

VD: Muốn thuyết minh về một thành phố, có thể đi từng mặt: vị trí địa lý, khí hậu, dân số, lịch sử, con người, sản vật…

V. Cách làm bài văn thuyết minh: