Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN XÂY DỰNG PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
TÁC PHẨM KÍ “AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?”
CỦA HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
1.1. Đặc trưng thể loại kí/tùy bút
1.1.1. Kí
Trong lịch sử Văn học Việt Nam, thể kí không vắng mặt ở bất kỳ thời kì văn học nào và đã làm nên những gương mặt tiêu biểu , những đại diện xuất sắc cho văn học dân tộc như: Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác với Thượng kinh kí sự, Phạm Đình Hổ với Vũ trung tùy bút, Vũ Phương Đề với Công dư tiệp kí… đến sự nối tiếp đầy tự hào của những kí giả hiện đại và đương đại như Nguyễn Tuân, Vũ Bằng, Thép Mới, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Hoàng Minh Thắng …
Trong nhà trường phổ thông, việc học thể kí vừa cung cấp cho học sinh hệ thống rất phong phú những tri thức về mọi lĩnh vực của đời sống, vừa bồi dưỡng năng lực thẩm mỹ, đồng thời rèn luyện những kỹ năng viết cần thiết, nhất là văn biểu cảm. Việc giảng dạy kí phải đảm bảo cung cấp đầy đủ nhất, trong khả năng có thể, những kiến thức loại hình và kỹ năng kỹ xảo cần thiết để giúp học sinh không chỉ cảm thụ được vẻ đẹp văn học của tác phẩm kí mà còn có khả năng viết kí ở những yêu cầu tối thiểu.
1.1.2. Tùy bút
Tùy bút là một tiểu loại giàu tính chất trữ tình nhất của kí văn học. Chất trữ tình của tùy bút thể hiện ở sự xuất hiện khá cao nồng độ cảm xúc của người viết. Tùy bút vừa có khả năng cung cấp cho bạn đọc một lượng tri thức phong phú và sát thực về đối tượng, vừa giúp họ khám phá được chiều sâu của hiện thực đó. Người viết tùy bút là người có vốn tri thức uyên thâm về cuộc sống và một năng lực nội cảm mạnh mẽ, một trí tuệ sắc sảo và tư duy triết luận sâu sắc.
Đọc tác phẩm tùy bút, có thể dễ dàng nhận ra nghệ thuật trần thuật, vốn là đặc trưng của tự sự, rất gần với trữ tình như một áng thơ văn xuôi với những hình ảnh gợi cảm, rõ nét sắc màu cảm xúc, lối ví von so sánh độc đáo thiên về phương diện tâm lý. Hình thức tự sự với những liên tưởng bất ngờ và phong phú đã làm nên tính chất trữ tình và màu sắc triết lí trong sáng tác của các kí giả hiện đại.
1.2. Đặc sắc phong cách nghệ thuật nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường
Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn tài hoa, có sở trường thể loại bút kí với một phong cách viết độc đáo, ông đã khẳng định mình bằng một lối đi riêng trong lòng người đọc yêu mếm kí. Sinh ra và lớn lên ở Huế nên chất Huế thể hiện đậm nét trong các sáng tác của ông, bài kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng Phủ Ngọc Tường tiêu biểu viết về Huế cũng như phong cách nghệ thuật của nhà văn.
1.2.1. Phong cách viết tài hoa, uyên bác, giàu chất trí tuệ và trữ tình
Không thể kể ra hết những câu, những chữ, những lóng lánh tài hoa trên những trang kí viết về sông nước, thiên nhiên của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đọc những trang kí của ông, người đọc cảm nhận về thể kí có sự đổi thay thú vị, thể loại chuyên ghi chép các sự kiện chân thực này qua ngòi bút Hoàng Phủ Ngọc Tường lại thẫm đẫm suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức sâu rộng về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lý…, chất trữ tình kết hợp với trí tuệ, nghị luận sắc bén, súc tích, ngòi bút hướng nội đã giúp nhà văn có những liên tưởng rất độc đáo. Trường liên tưởng rộng và khả năng sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu nhạc tính… tạo nên sự cuốn hút trên mỗi trang viết đầy mê đắm của ông.
Thiên về đời sống tâm linh, về những cảm nhận trực giác nên những hình ảnh, những thủ pháp nghệ thuật trong kí Hoàng Phủ Ngọc Tường thường thiên về chất thơ, chất họa. Nhịp văn, mạch văn trùng điệp, truyền tài được nguồn xúc cảm dạt dào của nhà văn.
1.2.2. Nhà văn của Huế
Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn của Huế - mảnh đất từng là chốn kinh kỳ với sông Hương, núi Ngự hữu tình, với những đền đài, lăng tẩm thấm bao máu, nước mắt và là nơi kết tinh tâm hồn, trí tuệ dân tộc đã nuôi dưỡng tâm hồn người nghệ sĩ. Chất văn hóc dân tộc, tình yêu quê hương đất nước thấm sâu trong tính cách đã tạo nên ở Hoàng Phủ Ngọc Tường một khả năng văn chương đặc biệt.
Trong mọi không gian và thời gian, dưới ngòi bút tài hoa của Hoàng Phủ Ngọc Tường, Huế hiện ra quen thuộc mà lạ lẫm đến bất ngờ. Bằng những con chữ có hồn ông đã góp phần làm nổi rõ bản sắc thiên nhiên Huế và con người Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã góp cho kí Việt một tiếng nói riêng của một nhà văn rất Huế, trầm lắng, sâu đằm mà lúc nào cũng tha thiết trước những điều mình nghĩ, mình viết.
1.3. Yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy
Để tải trọn bộ chỉ với 50k, vui lòng liên hệ qua Zalo 0898666919 hoặc Fb: Hương Trần