BÀI 19: TỪ TRƯỜNG

KẾT NỐI TRI

THỨC

BÀI GIẢNG KHTN 7

TỪ TRƯỜNG

0

1

TỪ PHỔ

0

2

ĐƯỜNG SỨC

TỪ

0

3

TỪ TRƯỜNG TRÁI

ĐẤT

0

4

LA BÀN

0

5

NỘI DUNG BÀI HỌC

- Phát hiện sự tồn tại của

từ trường

(W)

EM MUỐN BIẾT

-

Nam

châm là vật có từ

tính; tương tác giữa 2 nam

châm

- Kim nam châm để tự do luôn

chỉ hướng Bắc - Nam

- Kim nam châm đặt gần

nam

châm

sẽ

lệch

theo

hướng xác định

- Từ trường

- Lực từ

(K)

EM ĐÃ BIẾT

NAM CHÂM

NAM CHÂM

NAM CHÂM

ĐẶC ĐIỂM

ĐẶC ĐIỂM

TƯƠNG TÁC GIỮA

HAI NAM CHÂM

TƯƠNG TÁC GIỮA

HAI NAM CHÂM

LỰC TỪ

TỪ TRƯỜNG

A

- Đóng khoá K, kim nam châm bị lệch khỏi phương Bắc - Nam

địa lí

- Mở khoá K, kim nam châm trở về vị trí ban đầu.

Thí nghiệm:

A

T

Ừ

T

R

Ư

Ờ

N

G

Thí nghiệm hình 19.1 được gọi là

TN Ơ-xtet. Thí nghiệm của Ơ-xtet về sự

liên hệ giữa điện và từ vào năm 1820 đã

mở đầu cho bước phát triển mới của

điện

từ

học

thế

kỷ

XIX

và

XX.

Thí

nghiệm của Oersted là cơ sở cho sự ra

đời của động cơ điện

Hans Christian Oersted

(1777 – 1851)

TỪ TRƯỜNG LÀ GÌ?

TỪ

TRƯỜNG

LÀ

VÙNG

KHÔNG GIAN BAO QUANH

NAM

CHÂM

HOẶC

DÂY

DẪN CÓ DÒNG ĐIỆN

DÙNG

KIM

NAM

CHÂM

ĐỂ

PHÁT

HIỆN SỰ TỒN TẠI

CỦA TỪ TRƯỜNG

KIM NAM CHÂM

(W)

EM MUỐN BIẾT

- Nam châm là vật có từ tính;

tương tác giữa 2 nam châm

-

KNC

để

tự

do

luôn

chỉ

hướng Bắc - Nam

- KNC đặt gần nam châm sẽ

lệch theo hướng xác định

- Đặt KNC xung quanh NC

tại sao KNC nằm theo các

hướng khac nhau?

- Môi trường xung quanh

nam châm có tính chất gì?

(K)

EM ĐÃ BIẾT

NAM CHÂM

(L)

EM ĐÃ HỌC ĐƯỢC

Lực từ: Lục tác dụng của NC

lên các vật liệu từ và các NC

khác

- Từ trường: Không gian bao

quanh một NC hoặc dây dẫn

mang dòng điện

- Dùng KNC phát hiện sự tồn

tại của từ trường

Lân cận các đường dây cao

thế

,

cột thu lôi.

Từ trường thường được phát hiện ở khu vực:

Từ trường thường được phát hiện ở khu vực:

- Khu vực xung quanh thiết bị điện

đang

vận

hành:

màn

hình

máy

vi

tính, đồng hồ điện, máy sấy tóc, điện

thoại di động….

- Các dây tiếp đất của các

thiết bị điện..

1. Ôn tập về lực từ, từ trường

2. Tìm hiểu tác hại của từ trường

3. Tìm hiểu bài mới

BÀI TẬP VỀ NHÀ

BÀI 19: TỪ TRƯỜNG

(Tiếp)

KẾT NỐI TRI

THỨC

BÀI GIẢNG KHTN 7

Câu 1: Lực từ xuất hiện trong những trường hợp

nào sau đây ?

A. Đặt 2 nam châm gần nhau

B. Đặt 1 nam châm gần thanh sắt

C. Đặt 1 kim nam châm lại gần một dây dẫn có

dòng điện chạy qua

D. Cả 3 trường hợp A, B, C

Câu 2: Từ trường không tồn tại ở đâu ?

A. Xung quanh nam châm

B. Xung quanh dòng điện

C. Xung quanh điện tích đứng yên

D. Xung quanh kim nam châm

Câu 3: Giả sử có một dây dẫn điện chạy qua

nhà. Nếu không dùng dụng cụ đo điện, có

cách nào để phát hiện trong dây dẫn có

dòng điện chạy qua hay không ?

Dùng nam châm thử

(kim nam châm)

HOẠT ĐỘNG NHÓM

THÍ NGHIỆM TỪ PHỔ CỦA NAM CHÂM

PHIẾU HỌC TẬP

Câu

Nội dung

Trả lời

1

Các mạt sắt xung quanh nam

châm được sắp xếp thành những

đường như thế nào?

2

Ở vùng nào các đường mạt sắt

sắp xếp dày, vùng nào sắp xếp

thưa?

Đường cong nối từ cực

này sang cực kia của

nam châm

Ở vùng gần 2 cực của

nam

châm

các

đường

mạt sắt sắp xếp dày; xa 2

cực đường mạt sắt sắp

xếp thưa.

TỪ PHỔ CỦA NAM CHÂM

—SOMEONE

FAMOUS

“This is a quote, words full of

wisdom that someone important

said and can make the reader get

inspired.”

Yêu cầu

Nội dung

1

Dùng bút tô dọc theo các đường mạt sắt trên tấm nhựa



ĐƯỜNG SỨC

TỪ

2

Đăt 1 KNC trên 1 đường sức từ và di chuyển

3

Nhận xét về sự định hướng của KNC khi di chuyển

4

Đánh dấu mũi tên tại vị trí đặt KNC theo chiều từ cực Nam đến cực Bắc của

KNC

5

Vẽ lại nam châm thẳng , các đường sức từ và chiều của đường sức từ vào

giấy A3 và dán lên bảng

KĨ THUẬT PHÒNG

TRANH

KĨ THUẬT PHÒNG

TRANH

Các nhóm thảo luận trong vòng 5 phút theo các yêu cầu sau

KĨ THUẬT PHÒNG TRANH

KĨ THUẬT PHÒNG TRANH

- Các nhóm treo “tranh” của nhóm mình lên vị trí

của nhóm.

- Học sinh tham gia xem triển lãm tranh, mỗi học

sinh có nhận xét riêng đánh giá về các “tranh”

đã được xem trong “triển lãm”.

- Các nhóm treo “tranh” của nhóm mình lên vị trí

của nhóm.

- Học sinh tham gia xem triển lãm tranh, mỗi học

sinh có nhận xét riêng đánh giá về các “tranh”

đã được xem trong “triển lãm”.

Yêu cầu

Nội dung

1

Dùng bút tô dọc theo các đường mạt sắt trên tấm nhựa



ĐƯỜNG SỨC

TỪ

2

Đặt 1 KNC trên 1 đường sức từ và di chuyển

3

Nhận xét về sự định hướng của KNC khi di chuyển

4

Đánh dấu mũi tên tại vị trí đặt KNC theo chiều từ cực Nam đến cực Bắc của

KNC

5

Vẽ lại nam châm thẳng, các đường sức từ và chiều của đường sức từ vào

giấy A3 và dán lên bảng

KĨ THUẬT PHÒNG

TRANH

KĨ THUẬT PHÒNG

TRANH

Các nhóm thảo luận trong vòng 5 phút theo các yêu cầu sau

Trong từ trường của thanh nam châm, mạt sắt được

sắp xếp thành những ĐƯỜNG CONG nối từ cực này

sang cực kia của nam châm.

S

N

N

S

N

S

N

S

N

S

N

S

N

S

S

N

1. Kim nam châm đặt trong từ trường thì định hướng theo

đường sức của từ trường.

2. Ở bên ngoài thanh nam châm, đường sức từ có chiều đi ra

từ cực Bắc, đi vào cực Nam.

KẾT LUẬN:

N

S

Bài tập 1

Xác định chiều đường sức từ của nam châm thẳng

Bài tập 2

* Ở bên ngoài nam châm, đường sức từ là những

đường cong. Ở trong lòng nam châm, đường sức từ gần

như là những đường thẳng song song với nhau.

1. Ôn tập về lực từ, từ trường, từ

phổ, đường sức từ

2. Tìm hiểu bài mới

3. Tìm hiểu làm la bàn đơn giản

BÀI TẬP VỀ NHÀ

BÀI 19: TỪ TRƯỜNG

(TIẾT 3)

KNTT 7

BÀI GIẢNG KHTN 7

Vì sao kim la bàn luôn

luôn chỉ theo hướng bắc

– nam ?

TỪ TRƯỜNG

TRÁI ĐẤT

IV

Em hãy quan sát hình 19.7 và

nghiên cứu nội dung SGK để trả

lời câu hỏi sau:

Vì sao ta có thể vẽ

các đường sức từ

của từ trường Trái

Đất với chiều như

hình 19.7 ???

Ta có thể vẽ các đường sức

từ của từ trường Trái Đất

với chiều như hình 19.7 vì

Trái Đất là một nam châm

khổng lồ có 2 cực từ không

trùng

với

2

cực

địa

lí.

Chính vì vậy đường sức từ

của từ trường Trái Đất có

chiều từ Nam bán cầu đến

Bắc bán cầu.

Bằng cách nào chứng tỏ

xung quanh Trái Đất có từ

trường?

?

Cách 1

Dùng kim nam châm (la bàn)

Cách 2

Tìm hiểu về một số loài

động vật có thể nhận

biết

được

từ

trường

trái

đất

để

xác

định

hướng di chuyển.

Từ trường của Trái Đất ảnh hưởng đến đời

sống con người và các sinh vật khác

Cuộc di cư của cá

hồi

Cá

hồi

được

sinh

ra

ở

vùng

nước ngọt. Ít lâu sau, đàn cá hồi

con đổ ra biển và bơi đi rất xa

để kiếm ăn. Sau thời gian dài

sinh sống và trưởng thành giữa

biển khơi, chúng lại quay về nơi

sinh

ra.

Cuộc

hành

trình

dài

hàng

nghìn

kilômét,

nhưng

chúng không hề bị lạc đường.

Chim nhạn biển di

trú

Có loài chim di trú (chim nhạn

biển), suốt mùa hè Bắc bán

cầu, chúng sống ở Bắc Băng

Dương,

gần

Bắc

cực.

Sang

mùa

đông,

chúng

tránh

rét

bay

đến

tận

Nam

Băng

Dương, gần Nam cực. Và khi

Nan bán cầu sang đông chúng

lại bay về Bắc cực.

Từ trường của Trái Đất ảnh hưởng đến đời

sống con người và các sinh vật khác

Nhiều thí nghiệm cho thấy ngay cả

trong bóng đêm mù mịt cũng như ở

nơi hoàn toàn xa lạ, tôm hùm gai cũng

có thể tự xác định và tìm được đường

về nhà. Chúng có khả năng này là do

sở hữu magnetit – một loại khoáng

chất được sử dụng trong la bàn.

Từ trường của Trái Đất ảnh hưởng đến đời

sống con người và các sinh vật khác

Từ trường giúp rùa biển xác định

phương hướng dưới lòng biển cả

rộng lớn

Từ trường của Trái Đất ảnh hưởng đến đời

sống con người và các sinh vật khác

LA BÀN

V

1. Cấu tạo

1

Kim la bàn

La bàn tìm hướng

Được làm bằng kim nam châm đặt

lên trên trụ xoay được thiết kế

theo dạng hình lá dẹt, mỏng, nhẹ,

một đầu được sơn đỏ để chỉ hướng

bắc và đầu còn lại được sơn xanh

(hoặc trắng) để chỉ hướng nam

2

Vỏ la bàn

La bàn tìm hướng

Thường

được

làm

bằng

nhôm

hoặc nhựa có gắn cố định một mặt

chia độ

1. Cấu tạo

3

Mặt la bàn

La bàn tìm hướng

Mặt kính của la bàn giúp bảo vệ

kim nam châm

1. Cấu tạo

Bảng 19.1. Quy ước kí hiệu trên la

bàn

2. Sử dụng la bàn để

xác định hướng địa lí

Các bước tiến hành

Bước 1: Đặt la bàn cách xa

nam châm và các vật liệu có

tính chất từ, để tránh tác động

của các vật này lên kim la

bàn.

Các bước tiến hành

Bước

2:

Giữ

la

bàn

trong

lòng

bàn

tay

hoặc

đặt

trên

một mặt bàn sao cho la bàn

nằm ngang trước mặt. Sau đó

xoay vỏ của la bàn sao cho

đầu kim màu đỏ chỉ hướng

bắc trùng khít với vạch ghi

chữ N trên la bàn.

Các bước tiến hành

Bước 3: Đọc giá trị của góc

tạo bởi hướng cần xác định

hướng

trước

mặt)

so

với

hướng bắc trên mặt chia độ

của la bàn để tìm hướng cần

xác định.

THỰC HÀNH

Em hãy thực hành sử

dụng la bàn để xác định

phương hướng cửa ra

vào lớp học.

BÀI 19: TỪ TRƯỜNG

(TIẾT 4 )

KNTT 7

BÀI GIẢNG KHTN 7

LUYỆN TẬP

Câu 1: Lực từ tác dụng lên kim nam

châm đặt tại vị trí nào trên hình sau là

mạnh nhất?

A. Vị trí 1

B. Vị trí 2

C. Vị trí 3

D. Vị trí 4

Câu 2: Từ trường của Trái Đất mạnh

nhất ở những vùng nào?

A. Ở vùng xích đạo

B. Chỉ ở vùng Bắc Cực

C. Chỉ ở vùng Nam Cực

D. Ở vùng Bắc Cực và Nam

Cực

Câu 3: Hãy khoanh vào từ “ Đúng”

hoặc “ Sai” với các câu dưới đây nói về

từ trường

STT

Nói về từ trường

Đánh giá

1

Từ trường của nam châm mạnh ở cực Bắc yếu ở cực Nam

Đúng

Sai

2

Đường sức từ của từ trường Trái Đất là đường cong có chiều

từ cực Nam địa lí đến cực Bắc địa lí

Đúng

Sai

3

Hai nam châm đặt đối diện hai cực cùng tên gần nhau,

đường sức từ là những đường nối hai cực với nhau

Đúng

Sai

4

Từ trường chỉ có trong khoảng không gian gần nam châm

Đúng

Sai

Câu 4: Hãy vẽ các đường sức từ đi

qua các điểm A, B, C trong hình dưới

đây

Câu 5: Xác định cực của nam châm

thẳng khi biết chiều của kim nam châm

đặt tại vị trí như hình dưới:

S

N

S

N

Vận dụng

Chế tạo la bàn đơn

giản

Chế tạo la bàn đơn giản

Dụng cụ

1 Nam châm

2 chiếc kim khâu

1 miếng xốp mỏng

1 cốc đựng nước

Chế tạo la bàn đơn giản

Cách làm

1

2

3

4

Xát nhẹ đầu

kim khoảng 30

lần vào một

cực của nam

châm

Xát nhẹ đầu lỗ

kim vào cực kia

của nam châm

Kiểm tra bằng cách

cho chiếc đã được

cọ xát hút chiếc

kim chưa được cọ

xát

Thả xốp vào cốc

nước, đặt kim lên

mặt xốp, chiếc kim

sẽ chỉ hướng Bắc –

Nam

NHIỆM VỤ VỀ NHÀ

Ôn tập lại các

kiến thức bài

19. Từ trường

Làm bài 19

trong SBT

Tìm hiểu trước

bài mới

THANKS

FOR WATCHING

KNTT 7