BÀI 19: TỪ TRƯỜNG
KẾT NỐI TRI
THỨC
BÀI GIẢNG KHTN 7
TỪ TRƯỜNG
0
1
TỪ PHỔ
0
2
ĐƯỜNG SỨC
TỪ
0
3
TỪ TRƯỜNG TRÁI
ĐẤT
0
4
LA BÀN
0
5
NỘI DUNG BÀI HỌC
- Phát hiện sự tồn tại của
từ trường
(W)
EM MUỐN BIẾT
-
Nam
châm là vật có từ
tính; tương tác giữa 2 nam
châm
- Kim nam châm để tự do luôn
chỉ hướng Bắc - Nam
- Kim nam châm đặt gần
nam
châm
sẽ
lệch
theo
hướng xác định
- Từ trường
- Lực từ
(K)
EM ĐÃ BIẾT
NAM CHÂM
NAM CHÂM
NAM CHÂM
ĐẶC ĐIỂM
ĐẶC ĐIỂM
TƯƠNG TÁC GIỮA
HAI NAM CHÂM
TƯƠNG TÁC GIỮA
HAI NAM CHÂM
LỰC TỪ
TỪ TRƯỜNG
A
- Đóng khoá K, kim nam châm bị lệch khỏi phương Bắc - Nam
địa lí
- Mở khoá K, kim nam châm trở về vị trí ban đầu.
Thí nghiệm:
A
T
Ừ
T
R
Ư
Ờ
N
G
Thí nghiệm hình 19.1 được gọi là
TN Ơ-xtet. Thí nghiệm của Ơ-xtet về sự
liên hệ giữa điện và từ vào năm 1820 đã
mở đầu cho bước phát triển mới của
điện
từ
học
thế
kỷ
XIX
và
XX.
Thí
nghiệm của Oersted là cơ sở cho sự ra
đời của động cơ điện
Hans Christian Oersted
(1777 – 1851)
TỪ TRƯỜNG LÀ GÌ?
TỪ
TRƯỜNG
LÀ
VÙNG
KHÔNG GIAN BAO QUANH
NAM
CHÂM
HOẶC
DÂY
DẪN CÓ DÒNG ĐIỆN
DÙNG
KIM
NAM
CHÂM
ĐỂ
PHÁT
HIỆN SỰ TỒN TẠI
CỦA TỪ TRƯỜNG
KIM NAM CHÂM
(W)
EM MUỐN BIẾT
- Nam châm là vật có từ tính;
tương tác giữa 2 nam châm
-
KNC
để
tự
do
luôn
chỉ
hướng Bắc - Nam
- KNC đặt gần nam châm sẽ
lệch theo hướng xác định
- Đặt KNC xung quanh NC
tại sao KNC nằm theo các
hướng khac nhau?
- Môi trường xung quanh
nam châm có tính chất gì?
(K)
EM ĐÃ BIẾT
NAM CHÂM
(L)
EM ĐÃ HỌC ĐƯỢC
Lực từ: Lục tác dụng của NC
lên các vật liệu từ và các NC
khác
- Từ trường: Không gian bao
quanh một NC hoặc dây dẫn
mang dòng điện
- Dùng KNC phát hiện sự tồn
tại của từ trường
Lân cận các đường dây cao
thế
,
cột thu lôi.
Từ trường thường được phát hiện ở khu vực:
Từ trường thường được phát hiện ở khu vực:
- Khu vực xung quanh thiết bị điện
đang
vận
hành:
màn
hình
máy
vi
tính, đồng hồ điện, máy sấy tóc, điện
thoại di động….
- Các dây tiếp đất của các
thiết bị điện..
1. Ôn tập về lực từ, từ trường
2. Tìm hiểu tác hại của từ trường
3. Tìm hiểu bài mới
BÀI TẬP VỀ NHÀ
BÀI 19: TỪ TRƯỜNG
(Tiếp)
KẾT NỐI TRI
THỨC
BÀI GIẢNG KHTN 7
Câu 1: Lực từ xuất hiện trong những trường hợp
nào sau đây ?
A. Đặt 2 nam châm gần nhau
B. Đặt 1 nam châm gần thanh sắt
C. Đặt 1 kim nam châm lại gần một dây dẫn có
dòng điện chạy qua
D. Cả 3 trường hợp A, B, C
Câu 2: Từ trường không tồn tại ở đâu ?
A. Xung quanh nam châm
B. Xung quanh dòng điện
C. Xung quanh điện tích đứng yên
D. Xung quanh kim nam châm
Câu 3: Giả sử có một dây dẫn điện chạy qua
nhà. Nếu không dùng dụng cụ đo điện, có
cách nào để phát hiện trong dây dẫn có
dòng điện chạy qua hay không ?
Dùng nam châm thử
(kim nam châm)
HOẠT ĐỘNG NHÓM
THÍ NGHIỆM TỪ PHỔ CỦA NAM CHÂM
PHIẾU HỌC TẬP
Câu
Nội dung
Trả lời
1
Các mạt sắt xung quanh nam
châm được sắp xếp thành những
đường như thế nào?
2
Ở vùng nào các đường mạt sắt
sắp xếp dày, vùng nào sắp xếp
thưa?
Đường cong nối từ cực
này sang cực kia của
nam châm
Ở vùng gần 2 cực của
nam
châm
các
đường
mạt sắt sắp xếp dày; xa 2
cực đường mạt sắt sắp
xếp thưa.
TỪ PHỔ CỦA NAM CHÂM
—SOMEONE
FAMOUS
“This is a quote, words full of
wisdom that someone important
said and can make the reader get
inspired.”
Yêu cầu
Nội dung
1
Dùng bút tô dọc theo các đường mạt sắt trên tấm nhựa
ĐƯỜNG SỨC
TỪ
2
Đăt 1 KNC trên 1 đường sức từ và di chuyển
3
Nhận xét về sự định hướng của KNC khi di chuyển
4
Đánh dấu mũi tên tại vị trí đặt KNC theo chiều từ cực Nam đến cực Bắc của
KNC
5
Vẽ lại nam châm thẳng , các đường sức từ và chiều của đường sức từ vào
giấy A3 và dán lên bảng
KĨ THUẬT PHÒNG
TRANH
KĨ THUẬT PHÒNG
TRANH
Các nhóm thảo luận trong vòng 5 phút theo các yêu cầu sau
KĨ THUẬT PHÒNG TRANH
KĨ THUẬT PHÒNG TRANH
- Các nhóm treo “tranh” của nhóm mình lên vị trí
của nhóm.
- Học sinh tham gia xem triển lãm tranh, mỗi học
sinh có nhận xét riêng đánh giá về các “tranh”
đã được xem trong “triển lãm”.
- Các nhóm treo “tranh” của nhóm mình lên vị trí
của nhóm.
- Học sinh tham gia xem triển lãm tranh, mỗi học
sinh có nhận xét riêng đánh giá về các “tranh”
đã được xem trong “triển lãm”.
Yêu cầu
Nội dung
1
Dùng bút tô dọc theo các đường mạt sắt trên tấm nhựa
ĐƯỜNG SỨC
TỪ
2
Đặt 1 KNC trên 1 đường sức từ và di chuyển
3
Nhận xét về sự định hướng của KNC khi di chuyển
4
Đánh dấu mũi tên tại vị trí đặt KNC theo chiều từ cực Nam đến cực Bắc của
KNC
5
Vẽ lại nam châm thẳng, các đường sức từ và chiều của đường sức từ vào
giấy A3 và dán lên bảng
KĨ THUẬT PHÒNG
TRANH
KĨ THUẬT PHÒNG
TRANH
Các nhóm thảo luận trong vòng 5 phút theo các yêu cầu sau
Trong từ trường của thanh nam châm, mạt sắt được
sắp xếp thành những ĐƯỜNG CONG nối từ cực này
sang cực kia của nam châm.
S
N
N
S
N
S
N
S
N
S
N
S
N
S
S
N
1. Kim nam châm đặt trong từ trường thì định hướng theo
đường sức của từ trường.
2. Ở bên ngoài thanh nam châm, đường sức từ có chiều đi ra
từ cực Bắc, đi vào cực Nam.
KẾT LUẬN:
N
S
Bài tập 1
Xác định chiều đường sức từ của nam châm thẳng
Bài tập 2
* Ở bên ngoài nam châm, đường sức từ là những
đường cong. Ở trong lòng nam châm, đường sức từ gần
như là những đường thẳng song song với nhau.
1. Ôn tập về lực từ, từ trường, từ
phổ, đường sức từ
2. Tìm hiểu bài mới
3. Tìm hiểu làm la bàn đơn giản
BÀI TẬP VỀ NHÀ
BÀI 19: TỪ TRƯỜNG
(TIẾT 3)
KNTT 7
BÀI GIẢNG KHTN 7
Vì sao kim la bàn luôn
luôn chỉ theo hướng bắc
– nam ?
TỪ TRƯỜNG
TRÁI ĐẤT
IV
Em hãy quan sát hình 19.7 và
nghiên cứu nội dung SGK để trả
lời câu hỏi sau:
Vì sao ta có thể vẽ
các đường sức từ
của từ trường Trái
Đất với chiều như
hình 19.7 ???
Ta có thể vẽ các đường sức
từ của từ trường Trái Đất
với chiều như hình 19.7 vì
Trái Đất là một nam châm
khổng lồ có 2 cực từ không
trùng
với
2
cực
địa
lí.
Chính vì vậy đường sức từ
của từ trường Trái Đất có
chiều từ Nam bán cầu đến
Bắc bán cầu.
Bằng cách nào chứng tỏ
xung quanh Trái Đất có từ
trường?
?
Cách 1
Dùng kim nam châm (la bàn)
Cách 2
Tìm hiểu về một số loài
động vật có thể nhận
biết
được
từ
trường
trái
đất
để
xác
định
hướng di chuyển.
Từ trường của Trái Đất ảnh hưởng đến đời
sống con người và các sinh vật khác
Cuộc di cư của cá
hồi
Cá
hồi
được
sinh
ra
ở
vùng
nước ngọt. Ít lâu sau, đàn cá hồi
con đổ ra biển và bơi đi rất xa
để kiếm ăn. Sau thời gian dài
sinh sống và trưởng thành giữa
biển khơi, chúng lại quay về nơi
sinh
ra.
Cuộc
hành
trình
dài
hàng
nghìn
kilômét,
nhưng
chúng không hề bị lạc đường.
Chim nhạn biển di
trú
Có loài chim di trú (chim nhạn
biển), suốt mùa hè Bắc bán
cầu, chúng sống ở Bắc Băng
Dương,
gần
Bắc
cực.
Sang
mùa
đông,
chúng
tránh
rét
bay
đến
tận
Nam
Băng
Dương, gần Nam cực. Và khi
Nan bán cầu sang đông chúng
lại bay về Bắc cực.
Từ trường của Trái Đất ảnh hưởng đến đời
sống con người và các sinh vật khác
Nhiều thí nghiệm cho thấy ngay cả
trong bóng đêm mù mịt cũng như ở
nơi hoàn toàn xa lạ, tôm hùm gai cũng
có thể tự xác định và tìm được đường
về nhà. Chúng có khả năng này là do
sở hữu magnetit – một loại khoáng
chất được sử dụng trong la bàn.
Từ trường của Trái Đất ảnh hưởng đến đời
sống con người và các sinh vật khác
Từ trường giúp rùa biển xác định
phương hướng dưới lòng biển cả
rộng lớn
Từ trường của Trái Đất ảnh hưởng đến đời
sống con người và các sinh vật khác
LA BÀN
V
1. Cấu tạo
1
Kim la bàn
La bàn tìm hướng
Được làm bằng kim nam châm đặt
lên trên trụ xoay được thiết kế
theo dạng hình lá dẹt, mỏng, nhẹ,
một đầu được sơn đỏ để chỉ hướng
bắc và đầu còn lại được sơn xanh
(hoặc trắng) để chỉ hướng nam
2
Vỏ la bàn
La bàn tìm hướng
Thường
được
làm
bằng
nhôm
hoặc nhựa có gắn cố định một mặt
chia độ
1. Cấu tạo
3
Mặt la bàn
La bàn tìm hướng
Mặt kính của la bàn giúp bảo vệ
kim nam châm
1. Cấu tạo
Bảng 19.1. Quy ước kí hiệu trên la
bàn
2. Sử dụng la bàn để
xác định hướng địa lí
Các bước tiến hành
Bước 1: Đặt la bàn cách xa
nam châm và các vật liệu có
tính chất từ, để tránh tác động
của các vật này lên kim la
bàn.
Các bước tiến hành
Bước
2:
Giữ
la
bàn
trong
lòng
bàn
tay
hoặc
đặt
trên
một mặt bàn sao cho la bàn
nằm ngang trước mặt. Sau đó
xoay vỏ của la bàn sao cho
đầu kim màu đỏ chỉ hướng
bắc trùng khít với vạch ghi
chữ N trên la bàn.
Các bước tiến hành
Bước 3: Đọc giá trị của góc
tạo bởi hướng cần xác định
hướng
trước
mặt)
so
với
hướng bắc trên mặt chia độ
của la bàn để tìm hướng cần
xác định.
THỰC HÀNH
Em hãy thực hành sử
dụng la bàn để xác định
phương hướng cửa ra
vào lớp học.
BÀI 19: TỪ TRƯỜNG
(TIẾT 4 )
KNTT 7
BÀI GIẢNG KHTN 7
LUYỆN TẬP
Câu 1: Lực từ tác dụng lên kim nam
châm đặt tại vị trí nào trên hình sau là
mạnh nhất?
A. Vị trí 1
B. Vị trí 2
C. Vị trí 3
D. Vị trí 4
Câu 2: Từ trường của Trái Đất mạnh
nhất ở những vùng nào?
A. Ở vùng xích đạo
B. Chỉ ở vùng Bắc Cực
C. Chỉ ở vùng Nam Cực
D. Ở vùng Bắc Cực và Nam
Cực
Câu 3: Hãy khoanh vào từ “ Đúng”
hoặc “ Sai” với các câu dưới đây nói về
từ trường
STT
Nói về từ trường
Đánh giá
1
Từ trường của nam châm mạnh ở cực Bắc yếu ở cực Nam
Đúng
Sai
2
Đường sức từ của từ trường Trái Đất là đường cong có chiều
từ cực Nam địa lí đến cực Bắc địa lí
Đúng
Sai
3
Hai nam châm đặt đối diện hai cực cùng tên gần nhau,
đường sức từ là những đường nối hai cực với nhau
Đúng
Sai
4
Từ trường chỉ có trong khoảng không gian gần nam châm
Đúng
Sai
Câu 4: Hãy vẽ các đường sức từ đi
qua các điểm A, B, C trong hình dưới
đây
Câu 5: Xác định cực của nam châm
thẳng khi biết chiều của kim nam châm
đặt tại vị trí như hình dưới:
S
N
S
N
Vận dụng
Chế tạo la bàn đơn
giản
Chế tạo la bàn đơn giản
Dụng cụ
1 Nam châm
2 chiếc kim khâu
1 miếng xốp mỏng
1 cốc đựng nước
Chế tạo la bàn đơn giản
Cách làm
1
2
3
4
Xát nhẹ đầu
kim khoảng 30
lần vào một
cực của nam
châm
Xát nhẹ đầu lỗ
kim vào cực kia
của nam châm
Kiểm tra bằng cách
cho chiếc đã được
cọ xát hút chiếc
kim chưa được cọ
xát
Thả xốp vào cốc
nước, đặt kim lên
mặt xốp, chiếc kim
sẽ chỉ hướng Bắc –
Nam
NHIỆM VỤ VỀ NHÀ
Ôn tập lại các
kiến thức bài
19. Từ trường
Làm bài 19
trong SBT
Tìm hiểu trước
bài mới
THANKS
FOR WATCHING
KNTT 7