Tuần 1. Tiết
Bài 1 Văn bản: TÔI ĐI HỌC
(Thanh Tịnh)
I. MỤC TIÊU:
- Qua bài, HS cần:
1) Kiến thức:
- Cảm nhận được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời. Một đoạn trích truyện có sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Học sinh hiểu được cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Tôi đi học.
- Nghệ thuật miêu tả tâm lý trẻ nhở ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh.
2. Kỹ năng:
- Có kĩ năng đọc diễn cảm, phát hiện và phân tích tâm trạng nhân vật “tôi”, liên tưởng đến buổi tựu trường đầu tiên của bản thân. Học hỏi cách viết truyện ngắn của Thanh Tịnh
3) Thái độ:
- Trân trọng những tình cảm trong sáng khi hồi ức về tuổi thơ của mình, đặc biệt là ngày đầu tiên tới trường.
4) Năng lực, phẩm chất:
- Năng lực: tự học, nl ngôn ngữ và giao tiếp, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.
- Phẩm chất: tự tin, thêm yêu trường, lớp, thầy cô, bạn bè.
II. CHUẨN BỊ :
1. Giáo viên: Phương tiện: SGK, SGV, tư liệu liên quan.
2. Học sinh: Ôn lại một số văn bản nhật dụng ở chương trình Ngữ văn. Soạn bài trước ở nhà.
III. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC:
- Phương pháp: Kích thích tư duy, đọc sáng tạo, DH nhóm, giải quyết vấn đề, gợi mở vấn đáp, phân tích, bình giảng.
- Kĩ thuật: Đặt câu hỏi, hỏi và trả lời, TL nhóm.
IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
1. Hoạt động khởi động:
* Ổn định tổ chức: kiểm tra sĩ số.
* Kiểm tra bài cũ. Kiểm tra vở bài tập của HS.
* Vào bài mới:
- GV cho HS xem 1 số h/a HS cắp sách đến trường. Cho HS NX – GV gt bài.
“Cứ mỗi độ thu sang....” đó là thời khắc đáng nhớ của học trò chúng ta. Mùa thu, mùa của hoa cúc nở, của những sự khởi đầu đối với mỗi học sinh sau những tháng hè dài. Và rồi mọi sự đều nguyên vẹn, tươi mới với những dòng xúc cảm khác nhau trước mùa tựu trường -> cảm nhận những dòng kí trong veo cảm xúc của Thanh Tịnh qua văn bản “ Tôi đi học”.
2. Hoạt động hình thành kiến thức mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS | NỘI DUNG CẦN ĐẠT |
Hoạt động 1: Đọc - Tìm hiểu chung. - PP: Đọc sáng tạo, gợi mở vấn đáp. - KT: Hỏi và trả lời ? Qua phần chú thích, các em hãy hỏi và trả lời về cuộc đời, sự nghiệp sáng tác của nhà văn Thanh Tịnh?
? Nêu xuất xứ của văn bản?
? Nên đọc vb với giọng ntn? + VB diễn tả dòng tâm trạng của nhân vật “tôi” nên cần đọc với giọng thay đổi theo dòng tâm trạng của nhân vật. + Gọi học sinh đọc văn bản, nx, đánh giá, gv đánh gía, đọc lại nếu cần. - Học sinh tìm hiểu chú thích 2,3,7 Chú ý chú thích “Ông đốc, Lạm nhận” * HS thuyết trình. ? Em hãy trình bày thể loại, PTBĐ, NV trữ tình, bố cục của văn bản? - ĐD HS TB – HS khác NX, b/s. - GV NX, chốt KT.
Bài văn được viết theo dòng hồi tưởng của nhà văn về những ngày đầu tựu trường (Bố cục theo diễn biến tâm trạng của nv trữ tình) - PP: gợi mở, vấn đáp, nêu vấn đề, DH nhóm, trực quan - KT: Đặt câu hỏi, TL nhóm ? Em hãy chỉ ra quá trình hồi tưởng theo diễn biến tâm trạng của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên? G y/c H quan sát phần đầu văn bản. ? Nỗi nhớ về buổi tựu trường được thể hiện qua thời gian, không gian nào?
? Cảm nhận của em về thời gian, không gian ấy? ? Vì sao vào thời điểm đó, tác giả lại nhớ về buổi tựu trường đầu tiên của mình? ( Thời khắc quan trọng đv mỗi hs, thiêng liêng có ý nghĩa. Sự liên tưởng tương đồng giữa hiện tại và quá ss) * TL nhóm: 4 nhóm (4 phút) ? Khi nhớ về những kỉ niệm đó, tâm trạng của tác giả được thể hiện qua những từ ngữ nào? ? Nx gì về những từ ngữ và giá trị biểu đạt của nó? ? Đó là những cảm xúc như thế nào? - ĐD HS TB – HS khác NX, b/s. - GV NX, chốt KT. *GV bình giảng...
? Trên con đường cùng mẹ tới trường , cảm giác của tôi được thể hiện qua chi tiết nào? Vì sao tôi lại có cảm giác ấy?
? Đó là cảm giác như thế nào? ? Đặc biệt chi tiết: “ Tôi không lội qua …nô đùa có ý nghĩa gì? ? Từ cảm giác ấy, tôi có cử chỉ hành động nào? ? Cách sử dụng từ ngữ có gì đặc biệt? Tác dụng? ? Qua chi tiết ấy, em hiểu gì về ý nghĩ của tôi? - Yêu cầu hs thảo luận theo cặp : - Đặc biệt câu : “Ý nghĩ ấy thoáng qua nhẹ nhàng như một làn mây…núi” ? Phát hiện dấu hiệu NT trong câu văn? Điều đó có ý nghĩa gì? - HS trình bày , nhận xét ? Em có nhận xét gì về nghệ thuật kể chuyện và miêu tả…?
? Cảm nhận chung về tâm trạng của nhân vật tôi? ? Qua đoạnvăn, em cảm nhận gì về nhân vật tôi?
* GV bình giảng… | I. Đọc - Tìm hiểu chung. 1. Tác giả.
+ Thanh Tịnh (1911 - 1988 ) quê ở Huế từng dạy học, viết báo, văn. Ông là tác giả của nhiều tập truyện ngắn, thơ nhưng nổi tiếng hơn cả là tập tr. ngắn"Quê mẹ" và tập truyện thơ "Đi từ giữa một mùa sen". + Sáng tác của Thanh Tịnh đậm chất trữ tình, toát lên vẻ đẹp đằm thắm nhẹ nhàng mà lắng sâu, êm dịu. 2. Tác phẩm. a. Hoàn cảnh ra đời và xuất xứ của vb: + " Tôi đi học" in trong tập "Quê mẹ” XB năm 1941. + Toàn bộ tác phẩm là “những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường” qua hồi tưởng của nhân vật “tôi”. b. Đọc - chú thích.
c.Thể loại: Truyện ngắn. d. PTBĐ: Tự sự, miêu tả, biểu cảm. e. Nhân vật chính: Tôi -> mọi sự việc đều được kể theo cảm nhận của Tôi ê. Bố cục : 3 phần - P1: Từ đầu... “ngọn núi”: Tâm trạng và cảm nhận của Tôi trên đường cùng mẹ tới trường. - P2: Tiếp theo “....được nghỉ cả ngày”: Cảm nhận của Tôi lúc ở sân trường. - P3: Phần còn lại: Cảm nhận của Tôi trong lớp học lần đầu tiên.
II. Phân tích. 1 Tâm trạng và cảm nhận của Tôi trên con đường cùng mẹ tới trường.
* Hoàn cảnh nảy sinh cảm xúc. - Thời gian: Cuối thu… - Cảnh thiên nhiên: Lá ngoài đường rụng nhiều, trên không có những đám mây bàng bạc. - Cảnh sinh hoạt: Mấy em nhỏ cùng mẹ tới trường. -> Gần gũi, đẹp đẽ, gắn liền với tuổi thơ và buổi tựu trường đầu tiên. -> Tác giả là người gắn bó với quê hương,đó là lần đầu tiên được cắp sách tới trường(gây ấn tượng mạnh)
* Tâm trạng của nhân vật tôi - T/trạng: náo nức; mơn man; tưng bừng; rộn rã.
+ Từ láy-> tăng giá trị biểu cảm, diễn tả cảm xúc của nhân vật tôi -> Cảm xúc xao xuyến, bâng khuâng
* Cảm nhận của nhân vật tôi trên đường - “Những cảm giác trong sáng ấy lại nảy nở…bầu trời quang đãng”. - “Buổi mai hôm ấy …Mẹ tôi nắm tay tôi …Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần…có sự thay đổi lớn :hôm nay tôi đi học -> Cảm giác lạ trong lòng -> Sự đứng đắn nghiêm túc học hành
- Ghì chặt sách vở, xóc lên, nắm lại cẩn thận...ghì chặt vở trên tay, thử sức cầm bút... + Động từ -> Cử chỉ ngộ nghĩnh, đáng yêu
-> Có ý chí học, muốn được chững chạc như bạn
+ NT: so sánh -> Đề cao sự học của con người
+ Cách kể chuyên nhẹ nhàng , miêu tả những cảm giác bằng những lời văn giàu chất thơ , hình ảnh so sánh đầy thơ mộng -> Tâm trạng háo hức, hăm hở
=> Tôi rất hồn nhiên ngây thơ trong sáng, bộc lộ sự yêu học , yêu bạn, ý thức và khát vọng vươn lên trong học tập. |