Văn 11 kỳ 1

HOẠT ĐỘNG CỦA GV-HS

KIẾN THỨC

Bước 1:  GV giao nhiệm vụ 

* GV: + Trình chiếu tranh ảnh, cho hs xem tranh ảnh (CNTT)

           + Hình ảnh về nghề Y

Bước 2:  HS thực hiện nhiệm vụ

* HS: Theo em người làm nghề Y cần có những phẩm chất nào?

Bước 3:  HS báo   cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ 

 Bước 4: GV nhận xét và dẫn vào bài mới

Lê Hữu Trác là thầy thuốc nổi tiếng và một trong những tác giả văn học có đóng góp lớn cho sự ra đời và phát triển của thể loại kí sự. Ông ghi chép một cách trung thực và sắc sảo hiện thực cuộc sống trong phủ chúa Trịnh qua “Thượng kinh kí sự” Để hiểu rõ tài năng, nhân cách của Lê Hữu Trác, hiện thực xã hội Việt Nam thế kỉ XVIII, chúng ta sẽ tìm hiểu đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh (Trích Thượng kinh kí sự)

- Nhận thức được nhiệm vụ  cần giải quyết của bài học.

-Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết   nhiệm vụ.

-Có thái độ tích cực, hứng thú.

* Mục tiêu. Phương pháp và Kĩ thuật dạy học

- Mục tiêu: 

+ Bức tranh chân thực, sinh động về cuộc sống xa hoa, đầy quyền uy nơi phủ chúa Trịnh và thái độ, tâm trạng của nhân vật “tôi” khi vào phủ chúa Trịnh Cán.

+ Vẻ đẹp tâm hồn của Hải Thượng Lãn Ông: lương y, nhà nho thanh cao, coi thường danh lợi.

+ Những nét đặc sắc của bút pháp kí sự: tài quan sát, miêu tả sinh động những sự việc có thật; lối kể chuyện lôi cuốn, hấp dẫn; chọn lựa chi tiết đặc sắc; đan xen văn xuôi và thơ.

- Phương pháp và kĩ thuật: vấn đáp, trình bày một phút

* Hình thức tổ chức hoạt động:

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

1.Thao tác 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

GV hỏi: Nội dung chính của Tiểu dẫn gồm những ý gì? Tóm tắt từng ý.

Định hướng (GV nhấn mạnh một vài nét nổi bật):

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

* HS đọc nhanh Tiểu dẫn, SGK, tr. 3.

* HS lần lượt trả lời từng câu.

Bước 3: HS trình bày sản phẩm 

Bước 4: GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

GV: Sự nghiệp của ông được tập hợp trong bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh gồm 66 quyển. bien soạn trong gần 40 năm. Đây là tác phẩm y học xuất sắc nhất thời trung đại. Quyển cuối cùng trong bộ sách này là một TPVH: Thượng kinh ký sự. 

Nội dung tác phẩm: Tác giả ghi lại cảm nhận của mình bằng mắt thấy tai nghe từ khi nhận được lệnh vào kinh chữa bệnh cho thế tử Cán ngày 12/1/1782, cho đến lúc xong việc về nhà ở Hương Sơn ngày 2/11/1782. Tổng cộng là 9 tháng 20 ngày. T/phẩm mở đầu bằng cảnh sống ở Hương Sơn của một ẩn sĩ lánh đời, bỗng có lệnh triệu vào kinh, buộc phải lên đường. Từ đây, mọi sự việc diễn ra theo thời gian và đè nặng lên tâm trạng của tác giả.

I. TÌM HIỂU CHUNG: 

1. Tác giả: 

- Lê Hữu Trác (1724 - 1791), hiệu là Hải Thượng Lãn Ông (ông già lười ở đất Thượng Hồng) 

- Sinh ra trong một gia đình có truyền thống học hành thi cử, đỗ đạt làm quan. 

- Ông là một danh y, không chỉ chữa bệnh giỏi mà còn soạn sách, mở trường, truyền bá y học. 

- Là một nhà văn, nhà thơ với những đóng góp đáng ghi nhận cho văn học nước nhà.

2. Tác phẩm:

- Thượng kinh ký sự (ký sự đến kinh đô) là tập ký sự bằng chữ Hán, đánh dấu sự phát triển của thể ký VN thời trung đại. 

- Thể kí sự là những thể văn xuôi ghi chép những câu chuyện, sự việc, nhân vật có thật và tương đối hoàn chỉnh.

- Đoạn trích: Vào phủ chúa Trịnh nói về việc LHT đã lên tới kinh đô, được dẫn vào phủ chúa để bắt mạch, kê đơn cho thế tử. Tác giả ghi lại một cách sinh động, chân thực về cuộc sống xa hoa, uy quyền của chúa Trịnh Sâm, đồng thời bộc lộ thái độ xem thường danh lợi và khẳng định y đức của mình.

2.Thao tác 2: Hướng dẫn đọc hiểu văn bản 

*Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ 

Nhóm 1: Quang cảnh nơi phủ chúa   được miêu tả ntn? (Khi vào phủ, trong phủ, nội cung thế tử ...)

Nhóm 2: Nhận xét của em về quang cảnh nơi phủ chúa?

*Bước 2: HS thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

*Bước 3: HS trình bày sản phẩm

(Các nhóm lần lượt trình bày)

*Bước 4: GV nhận xét, sổ xung, chốt kiến thức

(Tích hợp môi trường: Để có một cuộc sống khỏe mạnh, tràn đầy sinh khí, em sẽ thiết kế nơi ở của mình như thế nào?) 

- Em có nhận xét gì về quang cảnh nơi phủ chúa?

Không khí ngột ngạt tù đọng, chỉ thấy hơi người, hơi phấn sáp, đèn nến, hương hoa.

Không gian trong phủ chúa cho thấy đây là một môi trường thiếu ánh sáng (Chi tiết miêu tả nội cung của thế tử). Môi trường này ảnh hưởng đến sức khoẻ của thế tử.

(Tích hợp môi trường: Để có một cuộc sống khỏe mạnh, tràn đầy sinh khí, em sẽ thiết kế nơi ở của mình như thế nào?) 

- Tìm những chi tiết miêu tả sinh hoạt nơi phủ chúa? Khi tác giả lên cáng vào phủ theo lệnh ai? Trong phủ? Những chi tiết này cho thấy điều gì? 

- Nhận xét khái quát về cung cách sinh hoạt trong phủ chúa

→ Quang cảnh phủ chúa Trịnh cực kì xa hoa tráng lệ nhằm khẳng định quyền uy tột cùng của nhà chúa trong khi đó dân tình trong nước đang chịu nhiều khổ cực vì đói rét, vì chiến tranh

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN: 

1. Quang cảnh và cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa

* Quang cảnh nơi phủ chúa: 

- Vào phủ:

+ Qua nhiều lần cửa, hành lang quanh co, mỗi cửa có vệ sĩ canh gác, ra vào phải có thẻ.

+ Vườn hoa: cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương

+ Khuôn viên: có điếm “Hậu mã quân túc trực” để chúa sai phái đi truyền lệnh

- Trong phủ: 

+ Nhà: “Đại đường”, “Quyền bổng”, “Gác tía”, kiệu son võng điều, đồ nghi trượng"nhân gian chưa từng thấy

+ Đồ dùng: mâm vàng, chén bạc

- Nội cung thế tử: 

+ Phải qua năm sáu lần trướng gấm

+Trong phòng thắp nến, sập thếp vàng, ghế rồng, nệm gấm, màn là che ngang sân, xung quanh lấp lánh, hương hoa ngào ngạt

→ Lộng lẫy, tráng lệ, thâm nghiêm và quyền uy 

→ Không khí ngột ngạt tù đọng 

* Cung cách sinh hoạt:

- Vào phủ: thánh chỉ, lính chạy thét đường 

- Trong phủ: guồng máy phục vụ; người truyền báo rộn ràng, người có việc quan đi lại như mắc cửi 

- Lời lẽ: cung kính lễ phép ngang hàng với vua 

- Chúa có phi tần hầu trực, tác giả không được trực tiếp gặp chúa, “phải khúm núm đứng chờ từ xa”

- Thế tử có 7- 8 thầy thuốc túc trực, người hầu cận hai bên, tác giả phải lạy 4 lạy

¦ Đó là những nghi lễ khuôn phép…cho thấy sự cao sang quyền qúy đến tột cùng

¦ Xa hoa, hưởng lạc, lộng hành

¦ Uy thế nghiêng trời lấn lướt cả cung vua 

ðMiêu tả sinh động khung cảnh vàng son nhưng thiếu sinh khí, lạnh lẽo, ngột ngạt của phủ chúa. Phơi bày việc ăn chơi hưởng lạc của nhà chúa "dư thừa vật chất thiếu nội lực bên trongacội nguồn căn bệnh của các tập đoàn phong kiến đương thời.