LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu và hoàn thiện khóa luận tốt nghiệp của mình, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ từ nhà trường, thầy cô và bạn bè. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến:
Qúy thầy cô giáo trường Đại học Thủ Đô Hà Nội nói chung, Khoa Sư phạm nói riêng và các thầy cô giảng viên chuyên ngành Lịch sử đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi làm khóa luận.
Tôi xin tỏ lòng biết ơn đặc biệt nhất đến Tiến sĩ Nguyễn Thị Thanh Thủy - người đã hướng dẫn khóa luận của tôi. Mặc dù cô còn bận nhiều công tác khác nhưng trong quá trình thực hiện đề tài cô luôn hết mình, quan tâm sát sao đến tôi. Những lúc nản chí cô là người động viên và đưa ra những góp ý quý báu nhất giúp tôi hoàn thành khóa luận.
Đề tài được thực hiện trong thời gian ngắn, cá nhân tôi chưa có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và kiến thức còn hạn chế nên khóa luận không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp từ quý thầy cô và các bạn để giúp đề tài của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn !
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan khóa luận tốt nghiệp “Khởi nghĩa Yên Thế trong phong trào vũ trang chống Pháp của dân tộc Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX” là khóa luận nghiên cứu của riêng cá nhân tôi và không sao chép bất kì nguồn nào khác. Tất cả những lời tôi nói ở trên đều là sự thật và tôi sẽ hoàn toàn chịu trách nghiệm về lời cam đoan này của mình.
Hương
Nguyễn Thị Lan Hương
MỤC LỤC
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu. 7
3. Cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu. 7
4. Lịch sử nghiên cứu vấn đề. 7
5. Phạm vi nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu:. 8
HOÀN CẢNH LỊCH SỬ VÀ PHONG TRÀO VŨ TRANG CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM CUỐI TK XIX ĐẦU THẾ KỶ XX. 10
HOÀNG HOA THÁM VÀ KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884 – 1913). 25
2.1.Hoàng Hoa Thám – hùm thiêng Yên Thế. 25
2.2. Khởi nghĩa Yên Thế (1884 -1913). 27
2.3. Nguyên nhân thất bại của khởi nghĩa Yên Thế. 57
KHỞI NGHĨA YÊN THẾ TRONG ĐỐI SÁNH VỚI PHONG TRÀO.. 63
3.2. Khởi nghĩa Yên Thế với phong trào Cần Vương (tiêu biểu là khởi nghĩa Hương Khê) 66
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Việt Nam thế kỷ XX được coi là thời kì biến động nhất của lịch sử. Đây là thế kỷ Việt Nam chuyển mình cả về mặt chính trị và xã hội. Trong suốt hơn 100 năm từ cuối thế kỉ XIX đến cuối thế kỉ XX, dân tộc ta vừa đấu tranh giành lại độc lập tự do vừa hoàn thiện quá trình thống nhất và xây dựng nhà nước chủ nghĩa xã hội với biết bao chiến công và thắng lợi to lớn có ý nghĩa lịch sử và mang những dấu ấn thời đại. Từ cuối thế kỷ XIX đến những thập niên đầu của thế kỷ XX, nhân dân Việt Nam liên tiếp nổi dậy khởi nghĩa chống chủ nghĩa thực dân.Trong thời kỳ này có rất nhiều cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp đã nổ ra, tiêu biểu phải nhắc đến khởi nghĩa Yên Thế (1884-1913) với sự lãnh đạo của Hoàng Hoa Thám.
Hoàng Hoa Thám hay còn gọi là Đề Thám(1836-1913) ông được coi là một vị tướng tài năng, một vị thủ lĩnh kiệt xuất của phong trào khởi nghĩa nông dân Yên Thế. Có thể nói khởi nghĩa Yên Thế là cuộc khởi nghĩa nông dân tiêu biểu và kéo dài nhất trong lịch sử chống thựcc dân Pháp của dân tộc Việt Nam. Tưởng chừng sẽ bị dập tắt ngay từ lúc đầu nhưng lại tồn tại được gần 30 năm từ năm 1884 đến năm 1913. Hình ảnh người anh hùng áo vải và sự nghiệp chiến đấu của ông như một tấm gương sáng về lòng yêu nước, một vị tướng quân đầy khí phách đã khắc sâu trong lịch sử và tâm hồn người dân Việt Nam. Từ năm 1885 đến giữa những năm 1890 , phong trào Cần Vương theo lời kêu gọi của vua Hàm Nghi, dưới sự lãnh đạo của các văn thân sĩ phu đã thu hút sự tham gia của nông dân. Phải mất mười mấy năm chính quyền thuộc địa mới dập tắt được phong trào ở Trung Kỳ và Bắc Kỳ. Nhưng ở Yên Thế, một vùng trung du cách Hà Nội khoảng sáu mươi cây số , cuộc chiến vẫn tiếp tục mười lăm năm nữa dưới sự lãnh đạo của một người nông dân- Đề Thám. Tại sao một vị thủ lĩnh nông dân lại có thể làm được như vậy luôn là một câu hỏi lớn trong lòng tôi ngay từ khi còn học cấp THPT. Và cho đến nay khi là một sinh viên theo học ngành Lịch sử, suy nghĩ đó càng thôi thúc tôi tìm tòi và nghiên cứu về nhân vật này. Chính vì lý do đó tôi quyết định chọn “Khởi nghĩa Yên Thế trong phong trào vũ trang chống Pháp của dân tộc Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp. Thông qua việc nghiên cứu đề tài, tôi hi vọng sẽ có thêm hiểu biết về cuộc khởi nghĩa Yên Thế với nhân vật lãnh đạo Hoàng Hoa Thám cùng và nghệ thuật quân sự mà ông đã tiến hành. Đồng thời tôi cũng hy vọng có thể vận dụng những kiến thức đó vào quá trình học tập và giảng dạy sau khi tốt nghiệp.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục tiêu nghiên cứu: Làm rõ về nhân vật Hoàng Hoa Thám và khởi nghĩa Yên Thế.
- Nhiệm vụ nghiên cứu:
+ Phân tích cuộc đời Hoàng Hoa Thám,đánh giá và nhận xét vai trò của ông trong khởi nghĩa Yên Thế giai đoạn 1884 đến 1913.
+ Giải thích nguyên nhân một cuộc khởi nghĩa do nông dân lãnh đạo lại có thể tồn tại lâu dài gần 30 năm, để lại những dấu ấn sâu sắc trong lòng người dân Việt Nam.
+ Phân tích, đánh giá nghệ thuật quân sự chủ yếu của khởi nghĩa Yên Thế là cách đánh du kích.
+ So sánh khởi nghĩa Yên Thế và phong trào Cần Vương ( khởi nghĩa Hương Khê).
+ Rút ra bài học kinh nghiệm trong quá khứ để áp dụng vào thực tế trong công cuộc gìn giữ và xây dựng đất nước.
3. Cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở lý luận: Dựa trên chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam và tư tưởng Hồ Chí Minh.
- Nguồn tư liệu: Các công trình nghiên cứu về Hoàng Hoa Thám, phong trào Cần Vương.
- Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình nghiên cứu đề tài này tôi đã sử dụng phương pháp lịch sử để tái hiện lại toàn bộ quá trình diễn ra của cuộc khởi nghĩa Yên Thế, từ đó áp dụng phương pháp logic nghiên cứu tổng quát lại các sự kiện để đưa ra những nhận định khách quan nhất về đề tài.
4. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
+ Cuốn sách “Đề Thám(1846-1913) một nghĩa sĩ Việt Nam chống lại chế độ thuộc địa Pháp”, của tác giả Claude Gender xuất bản năm 2009, NXB Hà Nội. Cuốn sách này